ارزش گمرکی چیست؟
هر یک از افراد یا گروه هایی که در حوزه ترخیص کالا در گمرک فعالیت دارند، حتما یک بار اصطلاح ارزش گمرکی را شنیده اند، این واژه در دنیای اقتصادی و صنعتی امروزی رنگ و بوی متفاوتی را به خود گرفته است، در واقع این ارزش شامل تمامی کالاهایی که در گمرک یک کشور قرار دارند، میشود و بر اساس قوانین کشوری عزیزمان ایران، بر اساس معیارهای گوناگون تعیین میشود.
در واقع ارزش گمرکی کالا در برگیرنده هزینه های مختلف اعم از: هزینه های حمل و نقل، هزینه بیمه، هزینه های مرتبط با افتتاح حساب به صورت وکالتی و حتی شامل موارد جزئی تر مثل بسته بندی های گوناگون میشود، بهای گمرکی برای تمامی تجار و بازرگانان در سراسر کشور از اهمیت والایی برخوردار میباشد و همیشه قبل از اقدام جهت خرید کالای وارداتی این نکته نیز مورد بررسی قرار میگیرد و در حال حاضر این بها توسط یک کد چهار رقمی در اختیار فرد قرار میگیرد و این کد چهار رقمی حاوی اطلاعات مرتبط با ارزش گمرکی کالا میباشد و شما با بررسی آن میتوانید به این اطلاعات مهم دست پیدا کنید، همچنین در کشور عزیزمان ایران قوانین مختلفی جهت بررسی و تعیین ارزش گمرکی کالا تعیین شده است، ارزش گمرکی کالا بر اساس قوانین کشوری تماما باید توسط صاحب کالا پرداخت شود و این مسئله در این حوزه به یک اصل تبدیل شده است.
هدف از ارزش گذاری کالاهای وارداتی:
ارزش گمرکی کالای وارداتی در همه موارد عبارت است از :
ارزش بهای خرید کالا در مبدأ به علاوه مبلغ پرداختی بابت بیمه و حمل و نقل (سیف) و دیگر هزینه‌هایی که تا ورود به اولین دفتر گمرکی ، به کالا مذکور تعلق میگیرد. این امر از روی سیاهه خرید یا سایر اسناد تسلیمی صاحب کالا معین شده و مطابق با برابری نرخ ارز اعلام شده توسط بانک مرکزی در روز ، اظهار میشود.
تبصره ۱ ـ در تعیین ارزش گمرکی موارد ذیل ، در صورت پرداخت افزوده می گردند:
تبصره ۲ ـ چنانچه ارزش گمرکی کالای ورودی از قیمت مندرج در اسناد ارائه شده متمایز گردد، شامل هزینه‌ها یا موارد زیر نمیگردد:
تبصره ـ «اطلاعات و دستورالعملها» شامل ضبط‌های صدایی، سینمایی، ویدئویی، نرم‌افزارهای تجاری و همچنین «حاملین اطلاعات» شامل مدارهای مجتمع، نیمه هادیها و وسایل مشابه از این حکم مستثنی می باشد.
ماده ۱۵ ـ هرگاه از طرف صاحب کالا سیاهه خرید به گمرک تسلیم نشده باشد یا ارزش مندرج در اسناد تسلیمی صاحب کالا به استناد دلایل و مدارک قابل قبول مورد پذیرش گمرک نیست، ارزش کالا برمبنای یکی از روشهای ذیل تعیین میگردد:
تبصره ـ رعایت تقدم و تأخر در به‌کارگیری روشهای فوق الزامی میباشد و فقط در صورت درخواست واردکننده، ترتیب کاربرد روشهای سوم و چهارم قابل جابه جایی میباشد. شرایط و مقررات اجرای این ماده در آیین‌نامه اجرایی این قانون تعیین می گردد.
روش های تعیین ارزش و تعرفه کالا
همانطور که گفته شد تعیین ارزش و تعرفه کالا از جمله اقدامات مهم و ضروری در انجام تجارت های بین المللی در حوزه واردات کالا می باشد که در صورت عدم توجه به آن می تواند با افزایش هزینه های شما زیان های مالی زیادی را نیز برایتان به همراه داشته باشد؛ بنابراین لازم است که پیش از هر گونه اقدام در زمینه واردات کالا به تعیین ارزش و تعرفه کالا وارداتی خود پرداخته و با نهایت دقت این فرآیند را به انجام برسانید.
ارزش کالاها هواره به عوامل مختلفی مانند کیفیت، کشور محل ساخت و تولید، هزینه های حمل و نقل از کشور مبدا تا کشور مقصد، هزینه های بیمه و باربری و … بستگی دارد که تمام این عوامل را می توان با توجه به فاکتورهای صاحب کالا یا سیاهه خرید کالا بررسی نمود و هزینه های دقیق را برآورد کرد.
برای تعیین ارزش و تعرفه کالا به طور کلی سه روش وجود دارد که تجار و بازرگانان براساس نیاز خود می توانند یکی از این سه روش را انتخاب نموده و به تعیین ارزش و تعرفه کالا وارداتی خود بپردازند:
۱- تعیین ارزش و تعرفه کالا براساس فاکتور صاحب کالا
در این روش براساس هزینه های ثبت شده در فاکتور صاحب کالا به تعیین ارزش و تعرفه کالا می پردازند، چرا که تمام هزینه های پرداخت شده اعم از خرید کالا در کشور مبدا تا هزینه های پرداختی برای حمل و نقل ایمن آن تا اولین اداره گمرک کشور مقصد در این فاکتورها ثبت می شوند و لذا به راحتی می توان ارزش کالاها را با توجه به این اسناد و مدارک محاسبه نمود.
۲- تعیین ارزش و تعرفه کالا به وسیله ی سامانه TSC و سوابق ارزشی
TSC که به کد شناسه کالا معروف می باشد یک کد چهار رقمی است که عموما براساس مشخصات فنی، فیزیکی، شیمیایی و مدل کالاها تعیین می گردد و به وسیله این کد به راحتی می توان ارزش کالاهای مختلف را به راحتی بررسی یا محاسبه نمود.
سامانه TSC یک سایت اینترنتی به نشانی tsc.irica.co می باشد که حاوی یک بانک اطلاعاتی کامل از ارزش کالاهای تولیدی و بازرگانی بوده و توسط اداره گمرک کشور راه اندازی شده است. تجار و بازرگانان با مراجعه به این سامانه می توانند به راحتی ارزش کالاهای مختلف را بررسی نمایند، چرا که ارزش و تعرفه کالاهای مختلف در این سامانه از پیش تعیین شده اند و به صورت کاملا طبقه بندی شده قابل دسترسی کاربران می باشند.
۳- تعیین ارزش و تعرفه کالا با ایجاد تقاضای کتبی در اداره گمرک
آخرین روش برای محاسبه یا تعیین ارزش کالا مراجعه به اداره گمرک کشور و تقاضای کتبی برای تعیین تعرفه و ارزش کالاهای وارداتی می باشد. در این حالت اداره به کمک اداره گمرک ارزش کالاها با توجه به حقوق گمرکی، سود بازرگانی و شرایط ورودی کالاهای خریده شده توسط واردکنندگان تعیین می شوند.
ترخیص کار کیست؟
ترخیص کار یا حق العملکار گمرک در واقع شخصیتی حقیقی یا حقوقی است. که از سوی صاحب کالا برای انجام پروسه ترخیص کالای وارداتی از گمرک وکالت می گیرد. به نوعی ترخیص کار گمرک در زمینه ترخیص کالاهای وارداتی، حکم وکیل صاحب کالا را خواهد داشت.
طبق تعریف بالا می توان گفت که یک ترخیص کار وظیفه ترخیص کالاهای وارداتی از گمرک را برعهده دارد. اما به منظور انجام پروسه ترخیص از سوی ترخیص کار، بایستی برخی الزامات قانونی و اسناد و مدارک فراهم باشند تا بتوان کالای موردنظر را به صورت اصولی و قانونی از گمرک ترخیص نمود.
همچنین ضمن نیاز به مدارک معتبر در زمینه اثبات ترخیص کار بودن فرد در قبال کالاهای وارداتی صاحب کالا، نیاز است که فرد ترخیص کار، دارای دانش و تجربه کافی نیز باشد. تا به خوبی از عهده ترخیص کالا، در مدتی زمانی کوتاه و با کمترین هزینه برآید.
مراحل دریافت پروانه ترخیص کاری
قدم اول برای دریافت پروانه، ارائه درخواست کتبی به گمرک است که ثابت می‌کند فرد در هیچ فعالیت کیفری و قاچاق کالا دست نداشته است. پس از آن متقاضی باید اظهارات خود را بنویسد و بعد از تکمیل فرم آن را امضا نموده به دفتر اسناد تحویل دهد و برای صدور تاییدیه صبر کند.
اگر این فرد بخواهد که در گمرک فعالیت داشته باشید باید در اظهارنامه خود، نوع فعالیت در تمامی بخش ها و ارتباط با سازمان های مربوطه را ذکر کند. پس از انجام مراحل فوق و دریافت تاییدیه از سازمان های ذی ربط شخص می‌تواند پروانه ترخیص کاری خود را دریافت و شروع به کار کند. همچنین در شرکت های تجاری استخدام گردد و نماینده صاحبان کالا باشد.
تاجران بسیاری هرساله در گمرک های سراسر کشور در حال صادرات و واردات کالا هستند که برای سودآوری شخصی و رفع تقاضاهای جامعه بسیار مفید است. بنابراین بازرگانان برای افزایش سرعت در مراحل، ترخیص کار استخدام می‌کنند تا محموله‌ها زمان کمتری در انبارها باقی بمانند و سریع آزاد شوند.
ویژگی های یک ترخیص کار گمرک معتبر
یک ترخیص کار گمرک باید از نظر اخلاقی فردی امانتدار، صادق و قابل اعتماد باشد، چرا که ارزش کالاهای وارداتی در اغلب موارد بسیار بالا بوده و برای آنکه صاحب کالا یا واردکننده کالا بتواند با خیالی آسوده به ترخیص کار وکالت بدهد، لازم است که قبل از هرچیز بتواند به وی اعتماد کند. بر همین اساس لازم است بگوییم که تجار به مرور زمان و کار با ترخیص کاران مختلف می توانند به راحتی ترخیص کاران امانتدار را شناسایی نمایند و فعالیت های خود را به آن ها بسپارند.
در کنار ویژگی های اخلاقی یک حق العملکار گمرک باید دارای کارت حق العملکاری باشد تا بتواند فعالیت خود را قانونی و مورد تایید مراجع مربوطه نشان دهد. بر همین اساس یک ترخیص کار گمرک معتبر پیش از هر اقدامی باید به سازمان های مربوطه مراجعه نموده و در زمینه دریافت کارت حق العملکاری خود اقدامات لازم را به انجام رساند.
از دیگر ویژگی های یک ترخیص کار گمرک معتبر می توان به سن و مدارک تحصیلی وی اشاره کرد. یک ترخیص کار باید بالای 25 سال سن داشته و همچنین دارای حداقل مدرک کاردانی امور گمرکی یا مدرک کارشناسی سایر رشته ها باشد. علاوه بر مدارکی که نام بردیم یک ترخیص کار معتبر باید فاقد سوء پیشینه یا سابقه های کیفری و قاچاق نیز باشد.
یک نکته مهم در زمینه اعتبار کارت حق العملکاری اینکه این کارت ها اعتباری به مدت یک سال دارند؛ اما در صورت تمایل تا چهار مرتبه قابل تمدید می باشند، یعنی اگر ترخیص کار گمرک مرتکب خطایی نشود، می تواند با کارت خود به مدت پنج سال فعالیت کند؛ اما توجه کنید که پس از طی این دوره باید برای اخذ مجدد پروانه حق العملکاری اقدام نماید.
وظایف ترخیص کار گمرک
وظیفه ترخیص کار گمرک به طور کلی انجام اموری است که برای ترخیص کالا از گمرک باید انجام شود. ترخیص کالا شاید به ظاهر ساده باشد وشما تصور کنید که با طی کردن یک سری مراحل روتین می توانید براحتی کالای خود را از گمرک ترخیص کنید. اما به واقع این طور نیست. یک ترخیصکار ماهر با آشنایی کامل با تعرفه های گمرک، آشنایی کامل با نرخ عوارض انواع کالای وارداتی و همچنین تسلط به قوانین صادرات و واردات کالا می تواند کالای شما را در زمان مناسب و با گمترین هزینه از گمرک خارج کند.اما به طور کلی ترخیص کار گمرک وظایف زیر را دارد:
تهیه و آماده ساری کلیه مدارک لازم برای ارائه به گمرک ( این مدارک شامل اطلاعات کشور مبدا و مقصد ، هرینه های پرداختی، مجوز ها و ... می باشد)
ارائه مشاوره های مورد نیاز به کارفرما در زمینه تعرفه های گمرگی و تعیین ارزش کالاهای صادراتی و وارداتی
کسب اطلاعات کامل در زیمنه بخشنامه ها و قوانینی که برای ترخیص کالای مورد نظر
حضور دائم در گمرک برای پیگیری روند ترخیص کالا
انواع روشهای ترخیص کالا توسط ترخیص کار گمرک
شخص ترخیص کار یا شرکت‌های ترخیص کالا از گمرک به طور کلی با توجه به مذاکره با صاحب کالا دو نوع فرایند ترخیص را انجام می‌دهند؛ این دو روش به شرح زیر است:
انتخاب روش کارمزدی توسط اشخاصی امکان پذیر است که شرایطی را دارا باشند و سپس قرارداد را با ترخیص کار مورد نظر بسته و اقدام به ترخیص کالا خود کنند. این شرایط عبارت‌اند از:
در این صورت صاحب کالا موظف است یک شخص ترخیص کار یا یک شرکت ترخیص کار را یافته، کل کالای خود را اظهار کند. میزان کارمزد بین ترخیص کار و صاحب کالا به‌صورت توافقی تعیین میشود.
در این روش همه هزینه های جاری توسط صاحب کالا پرداخت می شود که این هزینه ها شامل موارد زیر می شوند:
زمانی که صاحب کالا شرکتی را به عنوان پیمانکار برمی‌گزیند و کل فرایند کار ترخیص خود را برعهده شرکت ترخیص کالا به عنوان پیمانکار قرار می‌دهد.
شرکت ترخیص کار، خود دارای کارت بازرگانی است و حتی گاهی اوقات بسته به شرایط در فرایند خرید نیز دخیل است. در این روش، کار به این صورت است که صاحب کالا پکینک کالا را به شرکت پیمانکار تحویل می‌دهد. شرکت نیز پس از برآورد، هزینه را اعلام می‌نماید. در این صورت صاحب کالا صرفاً کار خرید و حمل تا یکی از بنادر را انجام می‌دهد و مابقی مراحل از بندر تا انبار، با شرکت ترخیص کار است.
تمامی این هزینه‌ها بر عهده شرکت ترخیص کار است که شامل موارد زیر میشود:
کدام شیوه ترخیص به نفع صاحب کالاست ؟
شیوه دوم یعنی ترخیص فیکس پیشنهاد ماست که در ادامه به چرایی آن می پردازیم؛ در صورتی که شرکت ترخیص کار معتبر باشد و قراردادی با مفاد درست بین صاحب کالا و شرکت پیمانکار بسته شده باشد، شرکت ترخیص کار در همان ابتدا اقدام به اخذ مجوز ثبت سفارش خواهد کرد. با توجه به تعهد فی ما بین و اخذ مجوز ثبت سفارش قبل از حرکت محموله، موارد زیر برعهده ترخیص کار است:
- بالا و پایین شدن قیمت ها
- تاخیرها
- دموراژ کشتی و …
- به همین دلیل انتخاب این نوع ترخیص کار بیشتر پیشنهاد می شود و با کمترین چالش و ریسک مالی همراه خواهد بود.
هزینه ترخیص کار گمرک برای ترخیص انواع کالا چه میزان است؟
شرکت ترخیص طبق داده‌ها ابتدا مأخذ کالا را درمی‌آورد.
(نام دیگر مأخذ حقوق ورودی میباشد: ماخذ حقوق ورودی به میزان درصدی از کل ارزش فاکتور می‌گویند که با توجه به مقدار تعیین شده توسط وزارت صمت در ابتدای هر سال به روز میشود. این هزینه به عنوان گمرکی باید از طریق صاحب کالا پرداخت شود).
سپس ارزش کالای مد نظر را در سامانهی TSC به دست می‌آوریم. کار این سامانه ارزش گذاری روی کالاها میباشد. سپس مشخص می‌کنیم که پکینگ مشتری ما با حجم ۴۰CBM و ۱۵ هزار کیلو وزن به همراه فاکتور دارای چه هزینه‌هایی میباشد؟
بعد از بررسی این موارد می‌توانیم قیمت نهایی را به مشتری اعلام نماییم. اگر مشتری به ما تأیید داد می‌توانیم استارت بزنیم.
ارز چیست ؟
ارز به هر نوع پول اعم از حواله، چک و اسکناس می گویند که در معاملات خارجی بابت پرداخت، به کار برده می شود. به عبارتی به همه پول های کشورهای خارجی ارز گفته می شود.
ارز در ایران دارای قیمت های مختلفی است که به آن نرخ یا قیمتِ ارز می گویند. یعنی در واقع نرخ ارز به مقداری از واحد پول کشور گفته می شود که برای به دست آوردن واحد پول کشور دیگر باید پرداخت کرد. معمولا نرخ ارز دولتی با ارز آزاد متفاوت است.
ارز نیمایی چه نوع ارزی است؟
ارزی که در سامانه‌ای به نام سامانه نیما معامله میشود، ارز نیمایی نام دارد. ارز نیمایی در یک سامانه به صورت آنلاین توسط وارد کنندگان و صادر کنندگان مورد خرید و فروش قرار میگیرد و ارز مورد نیاز جهت واردات برخی کالاها، از همین شیوه تامین میگردد. شیوه تخصیص ارز نیمایی به این صورت است که اگر وارد کننده‌ای قصد دارد ارز مورد نیاز خود را به این شیوه تامین نماید، لازم است با فرد صادر کننده دیگری توافق نماید تا بتواند ارز خود را از طریق او تهیه نماید. در نتیجه تفاوت ارز نیمایی با سایر ارزها در این میباشد که به صادر کنندگان و وارد کنندگان کالا تعلق دارد.
تاریخچه ارز نیمایی
در سال 96 حدود 27 میلیارد دلار سرمایه ارزی از کشور خارج شد. پس از بررسی‌های صورت گرفته مشخص شد که بسیاری از کالاهایی که به عنوان صادرات و واردات ثبت شده بودند، صورت نگرفتند.
از سوی دیگر با افزایش شکاف میان ارز دولتی و ارز بازار آزاد در کشور، اوایل سال 1397 بانک مرکزی سامانه‌ای را تحت عنوان نیمایی راه‌اندازی کرد تا بتواند به‌وسیله آن در بازار ارز واردات و صادرات ثبات ایجاد نماید.
تفاوت ارز نیمایی و ارز آزاد در چیست؟
تفاوت ارز نیمایی با ارز آزاد در این است که ارز نیمایی تنها از طریق سامانه نیما و با شرایط و ضوابط خاصی قابل دریافت است و عموما قیمت پایین تری نسبت به نرخ ارز آزاد دارد. وارد کنندگان برای دریافت ارز نیمایی باید مراحل مشخصی را طی نمایند و با ارائه اسناد و مدارک مورد نیاز بانک مرکزی، ارز مورد نیاز خود که مختص وارد کنندگان کالاهای مجاز مصرفی را دریافت کنند. محل تامین ارز در سامانه نیما ارزهای به دست آمده از صادرات میباشد که دوباره با نرخ نیما و توسط صرافی های مجاز (کارگزاری ها) به صادر کنندگان پرداخت میشوند.
توجه داشته باشید که این ارز در اختیار عموم قرار نمیگیرد و امکان دریافت ارز نیمایی برای استفاده در مصارف شخصی وجود ندارد. همچنین، ارز نیمایی در مقابل ارز آزادی قرار دارد که از طریق برخی صرافی ها و دلالان میتوانید تهیه کنید و قیمت بالاتری هم دارد و قابل استفاده جهت مصارت شخصی نیز میباشد. لازم به ذکر است، فاصله نرخ ارز در سامانه نیما و بازار آزاد از جمله دلایلی است که سبب میشود تا برخی صادر کنندگان ارز حاصل از صادرات خود را در سامانه نیما اعلام و ثبت نکنند. طبق قوانین، این عمل مجازات و طبعات زیادی را با خود به همراه خواهد داشت.
نرخ ارز نیمایی 1402
نرخ ارز نیمایی از ابتدای سال ۱۴۰۲، شامل سه نرخ اصلی حاصل از دو تالار ارزی اصلی در آن است. هر کدام از تالارهای ارزی محل تامین ارز متفاوت و برحسب محل تامین ارز، نرخ ارز متفاوتی دارند. در تالار اول نرخ ارز برحسب فروش ارز حاصل از نفت توسط بانک مرکزی تعیین میشود. در تالار دوم نرخ ارز برحسب محل تامین آن دو نرخ مرتبط با پتروشیمی و سایر گروه‌های کالایی دارد. در ادامه هر کدام از این تالارها به اختصار معرفی شده است:
تالار اول ارزی
تالار ارزی اول مختص گروه کالایی ۱ و ۲۱ است. گروه کالایی ۱ شامل کالاهای ضروری است که محل تامین ارز آنها فروش نفت و قیمت ارز در این تالار همیشه کمترین نرخ ممکن است. همچنین گروه کالایی ۲۱ اغلب مرتبط با مصارف عمومی مردم و کالاهای مرتبط با دام و کشاورزی است که میتوان برای واردات آن از همین سرفصل ارزی اقدام به خرید ارز نیمایی کرد. در سال ۱۴۰۲ نرخ ارز نیما در تالار اول توسط بانک مرکزی، ۲۸،۵۰۰ تومان اعلام شده است.
تالار دوم ارزی
تالار دوم ارزی یک محل عرضه و تقاضای مستقیم واردکنندگان و صادرکنندگان است. در این تالار کلیه صادرکنندگان ارز حاصل از صادرات خود را برای فروش عرضه می‌کنند و واردکنندگان اقدام به خرید ارز نیمایی می‌کنند. طبیعتا نرخ ارز در این تالار برحسب عرضه و تقاضای بازار تعیین میشود و نرخ ثابتی نیست. با این وجود در تالار دوم همواره دو نرخ اصلی قابل مشاهده است.
نرخ اول مربوط به فروش ارز حاصل از پتروشیمی‌هاست که نرخ آن توسط بانک مرکزی تعیین میشود. در نهایت آخرین نرخ مرتبط با ارز حاصل از صادرات سایر گروه‌های کالایی است. قیمت دقیق این نرخ نیز از طریق صفحات مرتبط با قیمت دلار و یورو که در بخش بعدی می‌آید به‌صورت زنده قابل مشاهده است.
ارز نیمایی از کجا بخریم؟
متقاضیان تجاری اعم از تقاضاکنندگان و عرضه‌کنندگان جهت تامین ارز مورد نیاز باید به صورت آنلاین، درخواست خود را ثبت کنند و با استفاده از صرافی‌های مجاز در این زمینه به مبادلات ارزی خود بپردازند.
این سیستم بر مبنای عرضه و تقاضا شکل میگیرد و در آن کنترل مبادلات ارزی صورت می‌پذیرد. در سامانه ارز نیمایی، واردکنندگان کالا به‌عنوان متقاضی ارز و صادرکنندگان کالا به‌عنوان عرضه‌کننده شناخته میشوند تا چرخه مالی و اقتصادی به شکل مستمر انجام شود.
ثبت درخواست ارز نیمایی به روش زیر است:
۱- وارد سامانه جامع تجارت به نشانی www.ntsw.ir شوید. در صورتی که برای نخستین بار وارد این سامانه می‌شوید، ثبت نام و اطلاعات فردی خود را وارد نمایید. پس از آن جهت صحت سنجی یک کد اعتبارسنجی به شماره تلفن همراه ارسال میشود.
۲- پس از ثبت نام، به صفحه اول سامانه هدایت می‌شوید. با ورود کد ملی و رمز عبور وارد سامانه جامع تجارت شوید.
۳- در قسمت عملیات ارزی، سفارش خود را ثبت نمایید.
۴- پس از فرآیند لازم میان بانک مرکزی و وزارت صنعت، پاسخ درخواست به سامانه نیما ارجاع داده می‌شوید. در صورت تایید درخواست، حواله ارز نیمایی صادر میشود.
سامانه نیما دارای چهار عضو است که همه آنها در انجام معاملات نقش دارند:
- وارد
کنندگان: آنها در حقیقت متقاضیان ارز هستند و
با ثبت میزان ارز مورد نیاز خود، معامله را شروع می کنند.
- صادرکنندگان: آنها در حقیقت عرضه کنندگان ارز هستند
که ارز مورد نظر را از صادرات کالا به دست آورده و آن را از طریق تقاضای فروش در
اختیار وارد کنندگان قرار می دهند.
- صرافی‌ها: صرافی ها نقش واسطه را در انجام
معامله در سامانه نیما دارند. آنها بین صادر کننده و وارد کننده ارتباط برقرار
کرده و ارز را از صادر کننده خرید و به وارد کننده می فروشند.
- سیاست گذار: سیاست گذار معمولا بانک مرکزی است که بر این
معاملات نظارت داشته و قیمت ها را معین می کند.
همان طور که می بینید
معامله در سامانه نیما از طریق اشتراک همه اعضای این سامانه انجام می شود. با این
حال، لازم است به این مورد توجه کنید ثبت عرضه و تقاضا در سامانه نیما انجام نمی
گردد، بلکه در سایت تجارت انجام شده و بانک مرکزی با هماهنگی وزارت صمت (صنعت،
معدن و تجارت)، درخواست ها را به شکل آنلاین به سامانه نیما منتقل کرده و در معرض
دید صرافی های مجاز قرار می دهد.
مزایای استفاده از سامانه نیما
ایجاد سامانه نیما با مزایای زیر همراه بوده است:
۱- هدایت مسیر محصولات وارداتی به سمت
مراکز رسمی و دولتی
۲- جلوگیری از قاچاق و خروج سرمایه
۳- تخصیص مناسب و عادلانه ارز بر اساس
اولویت تقاضا
۴- شفافیت کامل فرآیند عرضه و تقاضا
۵- برگشت
ارز حاصل از واردات توسط صادر کنندگان
۶- تعیین
و تثبیت هویت فعالان مجاز و واقعی بازار ارزی کشور
کالا هایی که با ارز نیمایی میتوان خرید
کالاهای وارداتی که مشمول دریافت ارز نیمایی میشوند، گروه مشخصی از کالاها هستند و لازم است پیش از شروع فعالیت تجاری خود، در صورتی که قصد استفاده از ارز نیمایی را دارید، این موارد را مورد بررسی قرار دهید و با کارشناسان این حوزه مشورت نمایید. از زمان شروع فعالیت سامانه نیما، کالاها و خدمات متعددی با استفاده از نرخ ارز نیمایی وارد کشورشده‌اند. لیست کالاهایی از طریق سامانه نیما و با استفاده از ارز نیمایی خریداری شده‌اند، به صورت زیر است:
امروزه با گسترش جرایم و تخلفات گمرکی و متنوع شدن شیوه های ارتکاب آنها, نقش و وظیفه سازمان گمرک به عنوان مرزبان اقتصادی کشور و کنش گرِ محوری مبادی ورودی و خروجی, در اتخاذ تدابیر پیشگیرانه متناسب با گونه شناسی ارتکاب بزه گمرکی دوچندان گشته است. در همین راستا قانون امور گمرکی مصوب 1390 و اصلاحیه 1395 و نیز آیین نامه اجرایی آن, ضمن پرداختن به اعمال سیاست های دولت در زمینه صادرات و واردات و عبور کالا, تشخیص و وصول حقوق ورودی و انجام تشریفات قانونی ترخیص و تحویل کالا, از پیش بینی تدابیر پیشگیرانه غافل نبوده است.
چه کالاهایی به عنوان قاچاق گمرکی شناخته می شوند؟
به هر نوع ورود غیر مجاز کالا به کشور قاچاق گمرکی کالا گفته می شود. اگر کالایی بدون پشت سر گذاشتن امور گمرک و ارائه مدارک مورد نیاز وارد کشور شود بعد از کشف به عنوان کالای قاچاق شناخته شده و دولت و امور گمرک بر طبق ضوابط با آنها برخورد می کند.
ضوابط و قوانین گمرک برای از قبل تعیین شده و اما در برخی موارد برای کالاهای قاچاق تبصره هایی وجود دارد که در ادامه این مقاله به توضیحات بیشتر در این خصوص می پردازیم، به عنوان مثال اگر کالایی در هنگام واردات بخشی از آن کم شود. از روش هایی غیر مجاز وارد کشور شود به عنوان کالای قاچاق گمرکی به حساب می آید. اگر کالایی نیز ورود آن به کشور ممنوع باشد. تحت نام و مصارف دیگری وارد کشور شود به عنوان کالای قاچاق شناخته شده و واردات آن ممنوع است. اگر کالایی به هنگام ورد خود به کشور کالای دیگری را وارد کشور کند و در مدارک ارائه شده گمرک اسمی از ان برده نشده باشد به عنوان کالای قاچاق گمرکی شناخته می شود. از سوی دیگر اگر کالایی واردات آن به کشور ممنوع باشد و با عنوان و نام های دیگر و یا برای مصارف دیگری وارد کشور شود نیز این کالا به عنوان کالای قاچاق شناخته می شود. مورد دیگر برای مدارکی است که ارائه می شود و زمان مقرری برای واردات آنها وجود دارد که تگر در زمان درست و اعلام شده مدارک تحویل داده نشود کالا به عنوان کالای قاچاق شناخته می شود. در موارد دیگر نیز اگر اسنادی که به گمرک ارائه می شود ساختگی بوده و خلاف واقعیت باشد کالا به عنوان کالای قاچاق شناخته می شود. یک تاجر و بازرگان که قصد واردات و صادارت کالا و تجارت و بازرگانی کالایی را دارد باید به این تبصره ها آگاهی داشته باشد تا در گمرک دچار مشکل نشود.
چه کالاهایی قاچاق محسوب میشوند؟
به طور کلی، اگر واردات و صادرات کالایی منع قانونی داشته باشد یا بدون رعایت شروط قانونی، خرید و فروش آن انجام شود، آن محصول کالای قاچاق به حساب می‌آید. یعنی اگر واردات کالا در گمرک صورت نگرفته باشد شامل این بحث می شود. قانون برای انواع کالای قاچاق دسته‌بندی ارائه کرده که بدین شرح است:
انسان: قانون بین‌الملل برای قاچاق انسان دو مفهوم ارائه می‌دهد. یکی از این مفاهیم مربوط به انتقال غیرقانونی انسان برای کسب منفعت و دیگری انتقال غیرقانونی آنان به اجبار و برای بردگی است.
فلزات گران بها: صادرات و واردات قانونی فلزات طلا، نقره و پلاتین تنها با استفاده از رسید بانک مرکزی و طبق آیین‌نامه پول و اعتبار امکان‌پذیر است.
فرآورده‌های نفتی: هر ساله میزان زیادی از سوخت و فرآورده‌های نفتی از کشور خارج میشوند که دلیل آن سود حاصل از قیمت متفاوت آنها میان کشورهای مختلف است.
اتومبیل: هر نوع خودرویی که فاقد مشخصات راهنمایی و رانندگی است و به کشور وارد میشود، کالای قاچاق به حساب می‌آید.
چای و برخی محصولات کشاورزی: مجوز ورود چای تنها برای چایی است که با نمونه داخلی مخلوط و بعد به فروش برسد.
دخانیات: کمبود تولید محصولات دخانی مانند توتون، تنباکو و سیگار در کشور دلیل اصلی قاچاق آنها است.
ارز: پول‌های نقد معتبر در سطح جهانی و تمام ابزارهای پرداختی خارجی در این دسته قرار می‌گیرند.
سلاح و مهمات: خطرات بسیار این نوع کالا برای امنیت کشور، سبب ممنوعیت ورود آن شده است.
ابزارآلات ماهواره‌ای: رسیور، ال ان بی، آنتن و سایر محصولات شبیه آنها کالای قاچاق محسوب میشوند.
فرآورده‌های چوبی: چوب و زغال‌هایی که از درختان فاقد پروانه حمل به دست می‌آیند، کالای قاچاق هستند.
فرآورده‌های دریایی: انتقال منابع آبزی تنها به قصد تحقیق یا با مجوز شیلات قابل انجام است.
برخی حیوانات: صادرات و واردات حیوانات وحشی، نادر و پرندگان شکاری قاچاق به شمار می‌آیند.
دارو: واردات و صادرات این نوع کالا تنها با موافقت وزارت بهداشت امکان‌پذیر است.
آثار فرهنگی و تاریخی: تمام اشیا تاریخی که ارزش ملی دارند، غیر قابل معامله هستند.
مشروبات الکلی: هر نوع معامله این کالاها و نگهداری آنها جرم محسوب میشود.
آشنایی با تبصره های شناخت کالاهای قاچاق گمرکی:
به صورت کلی باید در نظر داشت که مسیرهای ورود به گمرک و تشریفات گمرکی از قبل مشخص شده اند اما این بین برخی تبصره ها وجود دارد که ممکن است افراد را به شک و شبه سوق دهد. در زیر تلاش شده است تا تمام این موارد مشخص گردد:
- اگر کالایی در هنگام ورود بخش از آن کثر گردد و از روش های غیر مجاز وارد کشور شود، جز کالاهای قاچاق گمرکی محسوب می شود.
- اگر کالایی که ورود آن ممنوع بوده تحت نام ها و مصارف دیگر وارد شود، جز کالاهای قاچاق دسته بندی می شود.
- چنانچه به همراه کالاهای ورودی، کالای دیگری نیز وارد گردد و نام آن در مدارک عنوان نشده باشد، کالای قاچاق گمرکی محسوب می گردد.
- در مواردی که مدارک مربوط به ورود کالا در زمان مقرر ارائه نشود و ورود آن مشروط باشد، چنانچه مدارک تکمیل نگردد، جز کالاهای قاچاق گمرکی دسته بندی می شود.
- چنانچه اسناد ارائه شده به واحد گمرک خلاف واقع و ساختگی باشد.
- مواردی که در بالا عنوان شد، برخی از تبصره های موجود و مهم می باشد که فرد باید حتما به آنها آگاه باشد. اما در خصوص بحث قاچاق گمرکی مباحث متفرقه ای نیز وجود دارد که توجه به آنها الزامی است.
قانون امور گمرکی
ماده ۱۱۳: موارد زیر قاچاق گمرکی محسوب میشود:
الف - کالایی که از مسیر غیرمجاز یا بدون انجام تشریفات گمرکی به قلمرو گمرکی وارد یا از آن خارج گردد. همچنین کالاهایی که بدون انجام تشریفات گمرکی یا از مسیرهای غیرمجاز وارد کشور شود و در داخل کشور کشف گردد.
تبصره - منظور از مسیر غیرمجاز، مسیرهایی غیر از موارد مندرج در تبصره (۱) ماده (۱۰۳) این قانون است.
ب - خارج نکردن وسایل نقلیه و یا کالای ورود موقت، ورود موقت برای پردازش، عبور خارجی و مرجوعی ظرف مهلت مقرر از قلمرو گمرکی و عدم تحویل کالای عبور داخلی شخصی ظرف مهلت مقرر جز در مواردی که عدم خروج یا عدم تحویل به گمرک و یا ترخیص قطعی، عمدی نباشد.
تبصره - ارائه اسناد خلاف واقع که دلالت بر خروج وسایل نقلیه و کالا از قلمرو گمرکی و یا تحویل آنها به گمرک داشته باشند نیز مشمول مقررات این بند است.
پ - بیرون بردن کالای تجاری از اماکن گمرکی بدون اظهار یا بدون پرداخت یا تامین حقوق ورودی، خواه عمل در حین خروج از اماکن گمرکی یا بعد از خروج کشف شود. هرگاه خارج کننده غیر از صاحب کالا یا نماینده قانونی او باشد گمرک عین کالا و در صورت نبودن کالا بهای آن را از مرتکب میگیرد و پس از دریافت وجوه گمرکی مقرّر، به صاحب کالا مسترد می دارد و مرتکب طبق مقررات کیفری تعقیب میشود.
ت - کالای عبور خارجی که تعویض و یا قسمتی از آن برداشته شود.
ث - کالایی که ورود یا صدور آن ممنوع است تحت عنوان کالای مجاز یا مجاز مشروط و با نام دیگر اظهار شود. کالای عبوری مشمول تبصره (۲) ماده (۱۰۸) این قانون میشود.
ج - وجود کالای اضافی همراه کالای اظهار شده که در اسناد تسلیمی به گمرک ذکری از آن نشده است، مشروط بر اینکه کالای اضافی از نوع کالای اظهار شده نباشد. کالای اضافی موضوع ماده (۵۴) این قانون از شمول این بند مستثنی است.
چ - وسایل نقلیه و کالایی که صدور قطعی آن ممنوع یا مشروط است و به عنوان خروج موقت یا کران بری (کابوتاژ) اظهار شده باشد و ظرف مهلت مقرر به قلمرو گمرکی وارد نگردد. موارد قوه قهریه (فورس ماژور) و مواردی که عدم ورود کالا عمدی نیست از این حکم مستثنی است.
ح - کالای مجاز یا مجاز مشروطی که تحت عنوان کالای مجاز یا مجاز مشروط دیگری که جمع حقوق ورودی آن کمتر است با نام دیگر و با استفاده از اسناد خلاف واقع اظهار شود، کالای عبوری مشمول تبصره (۱) ماده (۱۰۸) این قانون است. منظور از اسناد خلاف واقع اسنادی است که در آن خصوصیات کالایی ذکر شده باشد که با جنس و خصوصیات کالای اظهار شده تطبیق ننماید و یا جعلی باشد.
خ - کالا با استفاده از شمول معافیت با تسلیم اظهارنامه خلاف یا اسناد غیرواقعی و یا با ارائه مجوزهای جعلی به گمرک اظهار شود.
د - کالای جایگزین شده ممنوع الصدور یا مشروط یا دارای ارزش کمتری که با کالای صادراتی که برای آن پروانه صادر گردیده است تعویض شود.
ذ - کالای مورد معافیتی که بدون رعایت مقررات ماده (۱۲۰) این قانون به دیگری منتقل شود.
ماده ۱۱۴: بنا به پیشنهاد گمرک ایران، اشخاصی که کارت بازرگانی دارند، چنانچه مرتکب قاچاق کالا شوند، کارت بازرگانی آنها پس از رسیدگی به موضوع در کمیسیونی مرکب از نمایندگان وزارت صنعت، معدن و تجارت، اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و گمرک ایران به طور موقت توقیف یا به طور دائم ابطال میگردد.
تبصره - ابطال کارت بازرگانی مانع از ترخیص کالایی که طبق مقررات، قبل از محرومیت برای آن گشایش اعتبار شده یا حمل آن آغاز گردیده است، نمی‌شود.
ماده ۱۱۵: در صورتی که در اجرای مقررات و کنترلهای گمرکی بخشی از محموله، مشمول مقررات قاچاق گمرکی تشخیص داده شود، نگهداری یا ضبط مابقی کالا یا وسیله نقلیه آن مجاز نمی‌باشد، مگر آن که به تشخیص گمرک نگهداری آنها برای اثبات عمل قاچاق یا وصول جریمه ها ضروری باشد.
ماده ۱۱۶: هرگونه حک و اصلاح در صورتمجلس کشف و ضبط، حذف یا الحاق نام شخص یا اشخاص دیگری در آن به عنوان عوامل کشف و تغییر دادن در مندرجات آن ممنوع است و مرتکب در صورت وجود عمد به عنوان جعل و تزویر در اسناد دولتی در مراجع قضائی مورد تعقیب قرار میگیرد. هرگاه جعل و تزویر مزبور متضمن جرم دیگری نیز باشد مرتکب برای آن جرم نیز طبق مقررات و قوانین مربوط مورد تعقیب واقع میشود.
ماده ۱۱۷
اسناد مثبته گمرکی که در موارد احتمالی قاچاق می توان به آن استناد نمود عبارت از اصل اسناد زیر است:
الف - پروانه ورود گمرکی
ب - پته گمرکی
پ - قبض سپرده موجب ترخیص کالا
ت - قبض خرید کالای متروکه، ضبطی و بلاصاحب
ث - پروانه عبور
ج - پروانه مرجوعی
چ - پروانه ورود موقت
ح - پروانه ورود موقت برای پردازش
خ - پته عبور
د - پروانه کران بری (کابوتاژ)
ذ - پروانه صادراتی
ر - پروانه صدور موقت
ز - کارت مسافری صادره توسط مناطق آزاد تجاری و صنعتی
ژ - کارت هوشمند تکمیل و تایید شده توسط گمرک
تبصره - مشخصات مذکور در این اسناد باید با مشخصات کالا تطبیق نماید و فاصله بین تاریخ صدور سند و تاریخ کشف کالا با توجه به نوع کالا و نحوه مصرف آن متناسب باشد.
ماده ۱۱۸: مقررات کشف، تحویل، تهیه صورتمجلس قاچاق، توقیف کالا و متهم، مخبر، کاشف، میزان جریمه ها، نحوه وصول، فروش و تقسیم حاصل فروش و جریمه های آن، نحوه ارجاع پرونده به مراجع صالحه و سایر موارد پیش بینی نشده در این فصل تابع قوانین مربوط به قاچاق است.
اگر کالایی به عنوان کالای قاچاق شناخته شود حکم اجرایی در خصوص آن کالای وارداتی چیست؟
با توجه پیشنهاد هایی که توسط گمرک و نمایندگان وزارت های صنعت، معدن و تجارت و همچنین اتاق های بازرگانی و صنایع و معادن اعلام شده کارت بازرگانی وارد کنندگان کالاهای قاچاق به صورت موقت توقیف شده و یا اگر دوباره اتفاق بی افتد به صورت دائم باطل می شود.
ترخیص کالا چیست ؟
ترخیص کالا به معنای انجام مراحل قانونی و اداری برای واردات یا صادرات کالا است. در فرآیند ترخیص کالا، اطلاعات مورد نیاز درباره کالا، شامل نوع، مقدار، ارزش و منشأ آن، به همراه مدارک لازم جمع آوری و به گمرک ارائه میشود.
سپس گمرک با بررسی و تأیید صحت اطلاعات و مدارک، به تأمین امنیت ملی و حفظ منافع داخلی پاسخگو است. پس از تایید گمرک، کالا به دست خریدار یا فروشنده تحویل داده میشود. ترخیص کالا در حمل و نقل جاده‌ای، هوایی، ریلی و حمل دریایی بخشی از مراحل پایانی حمل و نقل به شما می‌آید.
ترخیص کالا از گمرک مهم ترین فرآیند در زمینه واردات کالا به شمار آمده و همچنین این فرآیند بسته به قوانین و مقررات کشورها قوانین و سلسله مراتب گوناگونی را شامل می شود. در خصوص انجام این فرآیند مهم همواره لازم است که با مراحل ترخیص کالا از گمرک آشنا باشید و قوانین و مقررات آن را به خوبی بشناسید، چرا که در صورت بروز هرگونه بی دقتی و عدم شناخت کافی از مراحل انجام ترخیص کالا از گمرک، ترخیص کالای شما قاچاق شمرده شده و در نتیجه خسارت های مالی و اعتباری زیادی را برای شما به وجود می آورد.
ترخیص کار کیست؟
ترخیص کار گمرک یا حق العمل کار یک وکیل به حساب می آید که صاحب کالا در زمینه ترخیص از او کمک می گیرد تا بتواند کالاهای خود را از گمرک آزاد کند بنابراین باید گفت ترخیص کار یک شخص حقیقی یا حقوقی است که از صاحب کالا وکالت دریافت می کند تا کالاها را از گمرک آزاد کند. این شخص باید طبق قوانین و الزامات جلو رود و تمامی مدارک مورد نیاز را ارائه دهد. علاوه بر داشتن مدارک موردنیاز و معتبر در زمینه اثبات ترخیص کار بودن فرد، در مقابل کالاهای وارداتی صاحب کالا، لازم است که یک ترخیص کار از دانش و تجربه کافی در زمینه ترخیص کالا نیز آگاهی داشته باشد تا علاوه بر انجام هرچه بهتر فرآیندهای مربوط به ترخیص کالاها، در کاهش هزینه های ترخیص و زمان انجام فرآیندهای مربوطه نیز به صاحب کالا کمک کند.
مراحل ترخیص کالا از گمرک
حال که با ترخیص کالا و ترخیصکار و گمرک‌های معروف کشور آشنا شدید، بیایید باهم مراحل ترخیص کالا را بررسی کنیم؛
1. ثبت اظهارنامه
در اولین مرحله پس از ورود کالا به گمرک، لازم است اظهارنامه صادرات یا واردات را کامل کرده اطلاعات لازم را ثبت کنید. که این کار با مجهز شدن سیستم گمرک به سامانهی EPL، به شکل آنلاین، امکان‌پذیر خواهد بود. برای این کار، مدارکی لازم است که در بخش اسناد لازم برای ترخیص کالا به آن می‌پردازیم. پس از تکمیل ثبت اطلاعات و ارائه مدارک، در صورت تایید، یک شماره سریال و شماره عطف به شما داده خواهد شد که لازم است آن را پیش خود نگه دارید.
2. دریافت کوتاژ ( احراز هویت)
در این مرحله، پس از بررسی اسناد، نوبت به احراز هویت می‌رسد. دایره‌ی احراز هویت فنی، پس از تایید هویت صاحب بار، شماره ثبت، یا همان کوتاژ را ثبت می‌کند. پس از ثبت کوتاژ، اظهارنامه‌ی شما، مهر میشود.
3. کنترل و ارزیابی کالا
در این مرحله از ترخیص کالا، بر اساس نوع بار شما، سه مسیر ممکن است، پیش پای شما قرار بگیرد که در هر کدام از این مسیر‌ها، لازم است تا کالا توسط یک یا چند ارزیاب گمرک، کنترل شود. در این مرحله، مقدار بار، مطابق بودن آن با اسناد و موارد دیگر مورد بررسی قرار گرفته و در صورتی که مشکلی در این قسمت وجود نداشته باشد، در قسمت دایره ارزش، با بررسی‌های کامل، ارزش آن مشخص میشود.
4. اخذ مجوز
مجوز‌هایی که برای خروج کالا لازم است، باید در این مرحله گرفته شود. برای مثال، اقلامی نظیر تجهیزات پزشکی، بهداشتی، تجهیزات مخابراتی و رادیویی، انرژی اتمی و … نیاز به اخذ مجوز دارند.
5. بررسی تعرفه
در مرحله‌ی بعدی ترخیص کالا که به شکل مجازی صورت میگیرد، کالا با اسناد مربوط به آنها، توسط کارشناس تطابق داده شده و بررسی‌های لازم جهت وجود مدارک و امضاهای لازم صورت میگیرد و سپس، کالا تایید نهایی میشود.
مراحل ترخیص کالا، پرداخت و دریافت از انبار
تا اینجا، در صورتی که تمامی مراحل با موفقیت طی شده باشد، نوبت به پرداخت هزینه‌ی آزاد سازی کالا، خواهد رسید.
پرداخت هزینه و صادر شدن سند ترخیص
در این مرحله، صاحب بار، باید هزینه‌ای که توسط کارشناسان اداره گمرک برآورد شده است را پرداخت کرده و پروانه سبزی که توسط گمرک صادر میشود را دریافت کند. صادر شدن پروانه سبز به معنایی مجوز برای خروج کالا از انبار است.
اجازه بارگیری
پس از تسویه‌های لازم و صادر شدن سند ترخیص، باید برای دریافت قبض انبار اقدام کنید. با این قبض است که گمرک، مجوز بارگیری را صادر می‌کند. ضمن این که باید هزینه‌ی انبارداری، به مسئول نگهداری کالا پرداخت شود.
خروج کالا
آخرین مرحله از ترخیص کالا، خروج کالا از گمرکی است. برای این کار، ابتدا باید فیش انبار را از انباردار دریافت کنید. این مدرک، نشان می‌دهد که انباردار، کالا را به شما تحویل داده است. پس از دریافت این سند، میتوانید وسیله‌ای که قصد دارید کالا را بار آن کنید را وارد گمرک کرده و بار خود را خارج کنید.
هزینه ترخیص کالا از گمرک
در حین پروسه انجام کار و مراحل ثبت سفارش باید اسناد و مدارک به صورت الکترونیکی تهیه، آماده سازی و ثبت شود و هزینه هایی شامل حقوق ورودی، سود بازرگانی و … لحاظ شود و در نهایت کالای مورد نظر اظهار شود. به طور کلی در فرآیند آزاد سازی و خروج کالا چندین مرحله از جمله محاسبه حقوق گمرکی، مالیات، ماخذ تعرفه گمرکی و …. محاسبه می شود.
با توجه به اینکه کالای سفارشی شما چه مدت زمانی را در گمرک بماند، می تواند مشمول هزینه های بیشتری شود. اما به طور کلی برخی هزینه ها شامل موارد زیر لازم و ضروری می باشد:
- مجوزهای قانونی مانند بهداشت، مخابرات، استاندارد، محیط زیست و …
- هزینه‌های خدماتی از جمله کارمزد
- ثبت سفارش
- تخلیه و بارگیری
- انبارداری