آشنایی کامل با قراردادهای تجاری بین‌الملل

تشکیل قراردادها یکی از مهم ترین و بحث برانگیز ترین موضوعات حقوق تجارت بین الملل است. امروزه، قراردادهای تجاری بین المللی به یک ضرورت انکارناپذیر تبدیل شده است. در واقع پویایی و بالندگی نظام حقوقی، بازرگانی و اقتصادی هر کشوری در گرو تنظیم این قراردادها می باشد.

قرارداد تجاری بین المللی چیست؟

قرارداد تجاری بین المللی، ابزاری جهت تنظیم روابط میان تجار و بازرگانان در سطح بین المللی است که از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

این قرارداد علاوه بر اینکه یک ابزار حقوقی به منظور تعیین حدود و میزان حقوق و تکالیف طرفین است، نقش موثری در موضوعات مهم مذاکرات تجاری دارد که تعیین کننده در تعیین تکلیف روابط تجاری بین المللی طرفین است.

در تعریف حقوقی، قرارداد به معنای توافق دو یا چند نفر بر سر ایجاد یک ماهیت حقوقی است که بر اساس قانون و مفاد آن، ایجاد الزام و تعهد می نماید. تجارت (تجاری) در مفهوم عام آن، عملی است که به قصد دستیابی به سود اقتصادی از طریق انجام اعمالی بر کالاها و یا ارائه خدمات، انجام می شود. البته بر اساس قانون ایران، تجارت به اعمالی منحصر است که در ماده 2 قانون تجارت ذکر شده اند. منظور از کلمه بین المللی نیز واضح است و در این مورد وجود یک عنصر بین المللی در قرارداد را شامل می شود.

اصول تنظیم قرارداد های بین المللی

1.      انتخاب عنوان دقیق قرارداد؛

2.      رعایت استانداردهای حرفه ای در تنظیم بندهای قرارداد: به عنوان مثال لازم است مشخصات طرفین قرارداد کامل، دقیق و قابل استناد باشد. یکی از مهم ترین کارهایی که در تنظیم قراردادهای بین المللی باید مورد توجه مشاوران حقوقی قرار بگیرد احراز هویت طرفین قرارداد است. تبیین و تشریح دقیق موضوع قرارداد که مورد توافق طرفین قرار گرفته است و توجه به این امرکه موضوع نباید با قوانین ملی طرفین و قوانین بین المللی در تضاد و تعارض باشد.

3.      پیش بینی تعهدات و مسئولیت های طرفین به صورت دقیق، ضمانت اجرای عدم ایفای تعهدات قراردادی، نحوه جبران خسارت در قرارداد، پیش بینی تضمین قراردادی، شیوه حل و فصل اختلافات به نحوی که برای قرارداد مناسب باشد.

4.      پیش بینی مدت زمان معقول و مناسب برای قرارداد.

5.      محل انعقاد قرارداد، محل تحویل کالا یا ارائه خدمت و به صورت کلی محل انجام تعهدات قراردادی باید مشخص و صریح باشد.

6.      نحوه انجام تعهدات قراردادی یا نحوه تحویل کالا و خدمت و روش های پرداخت بین المللی.

7.      دامنه شمول موارد فورس ماژور یا حوادث غیرمترقبه و اثر آنها بر قرارداد.

8.      قانون حاکم بر قرارداد و مرجع صالح در حل و فصل اختلافات قراردادی.

9.      نحوه و شرایط و مسئولیت واگذاری اسناد معامله از سوی طرفین.

10.  خدمات پس از فروش در یک قرارداد بین المللی.

11.  اخذ مجوزها، گواهینامه ها و کارت های بازرگانی.

12.  حق واگذاری یا عدم واگذاری قرارداد به شخص دیگر از سوی طرفین یا یکی از آنها.

مشکلات اجرای قراردادهای بین المللی

علاوه بر قواعد دولت ها، مشکلاتی که ممکن است برای اجرای قراردادهای بین المللی به وجود بیایید می توان به موارد زیر اشاره کرد.

·         مشکلات ناشی از حل تعارض قوانین برای انتخاب قانون حاکم بر مفاد اجرایی قرارداد

·         مشکلات ناشی از حل اختلاف

·         مشکلات ناشی از تفاوت مفاهیم حقوقی

·         مشکلات ناشی از فقدان اطلاعات

در بسیاری از قراردادهای بین المللی، خصوصاً در کشورهای در حال توسعه، متن قرارداد توسط طرفین و افراد فاقد تخصص تنظیم می گردد که این امر و همچنین مسائل بین المللی و وضعیت سیاسی کشورهای مختلف، مشکلات بسیاری برای اجرای قراردادهای بین المللی به وجود می آورد، از همین رو لازم است که حتی المقدور قراردادهای بین المللی، طبق قراردادهای نمونه و توسط حقوقدانان و متخصصان تنظیم گردد.

انواع قراردادهای بازرگانی بین المللی

1-      قرار داد خرید و فروش بازرگانی بین المللی  International Sales Contracts

2-      قرارداد توزیع بین‌المللی Distribution Agreement

3-      قرار داد فرانشیز یا قرار داد فرانچایز  Franchise Agreement

4-      قرار داد تامین مالی یا قرار داد فاینانس Finance Contracts

5-      قرارداد بیع متقابل Buy Back Agreement

6-      قرارداد جوینت ونچر Joint Venture

7-      قرارداد لیسانس Licensing Agreement

8-      قرارداد کلید در دست Turn-Key

9-      قرارداد احداث، بهره‌برداری، انتقال (BOT)

10- قراردادهای بیمه بین‌المللی International insurance contracts

مهمترین قراردادهای بین‌المللی به شرح زیر است:

قراردادهای بین‌المللی خرید و فروش کالا

این قراردادها که در اصطلاح حقوقی قرارداد بیع بین‌المللی نیز نامیده می‌شوند، در زمره مهمترین و متداول‌ترین قراردادهای تجاری بین‌المللی قرار میگیرند. نکته مهم آن که در تبیین مفهوم کالا در اینگونه قراردادها، باید توجه داشت که مقصود از کالا لزوماً کالای مادی نیست بلکه امروزه با توسعه مفاهیم تجاری به ویژه موضوعات مالکیت فکری، موضوع خرید و فروش می‌تواند شامل موارد مالکیت معنوی و اموال غیرمادی مثل انتقال یک فنآوری یا امتیاز استفاده از یک نام تجاری یا یک برند باشد.

قراردادهای بین‌المللی حمل و نقل

این قراردادها چگونگی حمل کالا را معین می‌کنند. همچنین در این قراردادها علاوه بر مقدمات قرارداد که شامل مشخصات طرفین و موضوع قرارداد است. تعهدات صاحب کالا، حمل کننده آن، چگونگی حمل کالا و تحویل آن مورد توافق قرار می‌گیرند. از مهمترین موضوعات قراردادهای حمل و نقل، موضوع انتقال ریسک است. به زبان ساده تعریف انتقال ریسک به نقطه‌ای اشاره دارد که مسئولیت کالا از فروشنده به خریدار منتقل می‌شود. در واقع فروشنده (حمل کننده) تعهدات خود را به اتمام می‌رساند.

برای آشنایی کامل با تک تک قوانین و اصطلاحات تجارت بین‌المللی میتوانید بلاگ "آشنایی کامل با اصطلاحات بازرگانی" را مطالعه کنید.

قراردادهای بین‌المللی بیمه

اینگونه قراردادها در راستای چگونگی پوشش بیمه ای در مقابل ریسک‌های مربوط به عملیات تجاری بین المللی منعقد می‌شوند. قرارداد بیمه زمانی وصف بین‌المللی می‌یابد که طرفین قرارداد فراتر از مرزهای یک کشور باشند. مثلا بیمه گر و بیمه گزار در کشورهای مختلفی باشند و نیاز به انعقاد قراردادی در جهت بیمه کردن محموله کالای خود یا دیگر اَشکال معاملات تجاری باشند.

در آخر

در این مقاله تنظیم قراردادهای تجاری بین‌المللی را با یکدیگر بررسی کردیم. افراد برای انعقاد قراردادهای تجاری هیچگونه محدودیت خاصی ندارند حتی اگر طرف قرارداد شخص خارجی باشد. منتها بایستی توجه شود که قرارداد برخلاف قوانین حاکم بر کشور نبوده و اصول مطروحه در بخش اول و دوم این مقاله نیز در آن رعایت شود.

همانطور که بیان شد رعایت برخی اصول در انعقاد قراردادهای تجاری بین‌المللی امری ضروری و تعیین کننده است. چه در رابطه با طرفین و چه در رابطه با نظم حاکم بر قراردادها و جوامع بین‌المللی. ما در بخش اول این مقاله به بیان برخی از این اصول پرداختیم.