قاچاق گمرکی

 امروزه با گسترش جرایم و تخلفات گمرکی و متنوع شدن شیوه های ارتکاب آنها, نقش و وظیفه سازمان گمرک به عنوان مرزبان اقتصادی کشور و کنش گرِ محوری مبادی ورودی و خروجی, در اتخاذ تدابیر پیشگیرانه متناسب با گونه شناسی ارتکاب بزه گمرکی دوچندان گشته است. در همین راستا قانون امور گمرکی مصوب 1390 و اصلاحیه 1395 و نیز آیین نامه اجرایی آن, ضمن پرداختن به اعمال سیاست های دولت در زمینه صادرات و واردات و عبور کالا, تشخیص و وصول حقوق ورودی و انجام تشریفات قانونی ترخیص و تحویل کالا, از پیش بینی تدابیر پیشگیرانه غافل نبوده است.

چه کالاهایی به عنوان قاچاق گمرکی شناخته می شوند؟

به هر نوع ورود غیر مجاز کالا به کشور قاچاق گمرکی کالا گفته می شود. اگر کالایی بدون پشت سر گذاشتن امور گمرک و ارائه مدارک مورد نیاز وارد کشور شود بعد از کشف به عنوان کالای قاچاق شناخته شده و دولت و امور گمرک بر طبق ضوابط با آنها برخورد می کند.

ضوابط و قوانین گمرک برای از قبل تعیین شده و اما در برخی موارد برای کالاهای قاچاق تبصره هایی وجود دارد که در ادامه این مقاله به توضیحات بیشتر در این خصوص می پردازیم، به عنوان مثال اگر کالایی در هنگام واردات بخشی از آن کم شود. از روش هایی غیر مجاز وارد کشور شود به عنوان کالای قاچاق گمرکی به حساب می آید. اگر کالایی نیز ورود آن به کشور ممنوع باشد. تحت نام و مصارف دیگری وارد کشور شود به عنوان کالای قاچاق شناخته شده و واردات آن ممنوع است. اگر کالایی به هنگام ورد خود به کشور کالای دیگری را وارد کشور کند و در مدارک ارائه شده گمرک اسمی از ان برده نشده باشد به عنوان کالای قاچاق گمرکی شناخته می شود. از سوی دیگر اگر کالایی واردات آن به کشور ممنوع باشد و با عنوان و نام های دیگر و یا برای مصارف دیگری وارد کشور شود نیز این کالا به عنوان کالای قاچاق شناخته می شود. مورد دیگر برای مدارکی است که ارائه می شود و زمان مقرری برای واردات آنها وجود دارد که تگر در زمان درست و اعلام شده مدارک تحویل داده نشود کالا به عنوان کالای قاچاق شناخته می شود. در موارد دیگر نیز اگر اسنادی که به گمرک ارائه می شود ساختگی بوده و خلاف واقعیت باشد کالا به عنوان کالای قاچاق شناخته می شود. یک تاجر و بازرگان که قصد واردات و صادارت کالا و تجارت و بازرگانی کالایی را دارد باید به این تبصره ها آگاهی داشته باشد تا در گمرک دچار مشکل نشود.

چه کالاهایی قاچاق محسوب می‌شوند؟

به طور کلی، اگر واردات و صادرات کالایی منع قانونی داشته باشد یا بدون رعایت شروط قانونی، خرید و فروش آن انجام شود، آن محصول کالای قاچاق به حساب می‌آید. یعنی اگر واردات کالا در گمرک صورت نگرفته باشد شامل این بحث می شود. قانون برای انواع کالای قاچاق دسته‌بندی ارائه کرده که بدین شرح است:

انسان: قانون بین‌الملل برای قاچاق انسان دو مفهوم ارائه می‌دهد. یکی از این مفاهیم مربوط به انتقال غیرقانونی انسان برای کسب منفعت و دیگری انتقال غیرقانونی آنان به اجبار و برای بردگی است.

فلزات گران بها: صادرات و واردات قانونی فلزات طلا، نقره و پلاتین تنها با استفاده از رسید بانک مرکزی و طبق آیین‌نامه پول و اعتبار امکان‌پذیر است.

فرآورده‌های نفتی: هر ساله میزان زیادی از سوخت و فرآورده‌های نفتی از کشور خارج می‌شوند که دلیل آن سود حاصل از قیمت متفاوت آن‌ها میان کشورهای مختلف است.

اتومبیل: هر نوع خودرویی که فاقد مشخصات راهنمایی و رانندگی است و به کشور وارد می‌شود، کالای قاچاق به حساب می‌آید.

چای و برخی محصولات کشاورزی: مجوز ورود چای تنها برای چایی است که با نمونه داخلی مخلوط و بعد به فروش برسد.

دخانیات: کمبود تولید محصولات دخانی مانند توتون، تنباکو و سیگار در کشور دلیل اصلی قاچاق آن‌ها است.

ارز: پول‌های نقد معتبر در سطح جهانی و تمام ابزارهای پرداختی خارجی در این دسته قرار می‌گیرند.

سلاح و مهمات: خطرات بسیار این نوع کالا برای امنیت کشور، سبب ممنوعیت ورود آن شده است.

ابزارآلات ماهواره‌ای: رسیور، ال ان بی، آنتن و سایر محصولات شبیه آن‌ها کالای قاچاق محسوب می‌شوند.

فرآورده‌های چوبی: چوب و زغال‌هایی که از درختان فاقد پروانه حمل به دست می‌آیند، کالای قاچاق هستند.

فرآورده‌های دریایی: انتقال منابع آبزی تنها به قصد تحقیق یا با مجوز شیلات قابل انجام است.

برخی حیوانات: صادرات و واردات حیوانات وحشی، نادر و پرندگان شکاری قاچاق به شمار می‌آیند.

دارو: واردات و صادرات این نوع کالا تنها با موافقت وزارت بهداشت امکان‌پذیر است.

آثار فرهنگی و تاریخی: تمام اشیا تاریخی که ارزش ملی دارند، غیر قابل معامله هستند.

مشروبات الکلی: هر نوع معامله این کالاها و نگهداری آن‌ها جرم محسوب می‌شود.

آشنایی با تبصره های شناخت کالاهای قاچاق گمرکی:

به صورت کلی باید در نظر داشت که مسیرهای ورود به گمرک و تشریفات گمرکی از قبل مشخص شده اند اما این بین برخی تبصره ها وجود دارد که ممکن است افراد را به شک و شبه سوق دهد. در زیر تلاش شده است تا تمام این موارد مشخص گردد:

- اگر کالایی در هنگام ورود بخش از آن کثر گردد و از روش های غیر مجاز وارد کشور شود، جز کالاهای قاچاق گمرکی محسوب می شود.

- اگر کالایی که ورود آن ممنوع بوده تحت نام ها و مصارف دیگر وارد شود، جز کالاهای قاچاق دسته بندی می شود.

- چنانچه به همراه کالاهای ورودی، کالای دیگری نیز وارد گردد و نام آن در مدارک عنوان نشده باشد، کالای قاچاق گمرکی محسوب می گردد.

- در مواردی که مدارک مربوط به ورود کالا در زمان مقرر ارائه نشود و ورود آن مشروط باشد، چنانچه مدارک تکمیل نگردد، جز کالاهای قاچاق گمرکی دسته بندی می شود.

- چنانچه اسناد ارائه شده به واحد گمرک خلاف واقع و ساختگی باشد.

- مواردی که در بالا عنوان شد، برخی از تبصره های موجود و مهم می باشد که فرد باید حتما به آنها آگاه باشد. اما در خصوص بحث قاچاق گمرکی مباحث متفرقه ای نیز وجود دارد که توجه به آنها الزامی است.

قانون امور گمرکی

ماده ۱۱۳: موارد زیر قاچاق گمرکی محسوب می‌شود:

الف - کالایی که از مسیر غیرمجاز یا بدون انجام تشریفات گمرکی به قلمرو گمرکی وارد یا از آن خارج گردد. همچنین کالاهایی که بدون انجام تشریفات گمرکی یا از مسیرهای غیرمجاز وارد کشور شود و در داخل کشور کشف گردد.

تبصره - منظور از مسیر غیرمجاز، مسیرهایی غیر از موارد مندرج در تبصره (۱) ماده (۱۰۳) این قانون است.

ب - خارج نکردن وسایل نقلیه و یا کالای ورود موقت، ورود موقت برای پردازش، عبور خارجی و مرجوعی ظرف مهلت مقرر از قلمرو گمرکی و عدم تحویل کالای عبور داخلی شخصی ظرف مهلت مقرر جز در مواردی که عدم خروج یا عدم تحویل به گمرک و یا ترخیص قطعی، عمدی نباشد.

تبصره - ارائه اسناد خلاف واقع که دلالت بر خروج وسایل نقلیه و کالا از قلمرو گمرکی و یا تحویل آنها به گمرک داشته باشند نیز مشمول مقررات این بند است.

پ - بیرون بردن کالای تجاری از اماکن گمرکی بدون اظهار یا بدون پرداخت یا تامین حقوق ورودی، خواه عمل در حین خروج از اماکن گمرکی یا بعد از خروج کشف شود. هرگاه خارج کننده غیر از صاحب کالا یا نماینده قانونی او باشد گمرک عین کالا و در صورت نبودن کالا بهای آن را از مرتکب می‌گیرد و پس از دریافت وجوه گمرکی مقرّر، به صاحب کالا مسترد می دارد و مرتکب طبق مقررات کیفری تعقیب می‌شود.

ت - کالای عبور خارجی که تعویض و یا قسمتی از آن برداشته شود.

ث - کالایی که ورود یا صدور آن ممنوع است تحت عنوان کالای مجاز یا مجاز مشروط و با نام دیگر اظهار شود. کالای عبوری مشمول تبصره (۲) ماده (۱۰۸) این قانون می‌شود.

ج - وجود کالای اضافی همراه کالای اظهار شده که در اسناد تسلیمی به گمرک ذکری از آن نشده است، مشروط بر اینکه کالای اضافی از نوع کالای اظهار شده نباشد. کالای اضافی موضوع ماده (۵۴) این قانون از شمول این بند مستثنی است.

چ - وسایل نقلیه و کالایی که صدور قطعی آن ممنوع یا مشروط است و به عنوان خروج موقت یا کران بری (کابوتاژ) اظهار شده باشد و ظرف مهلت مقرر به قلمرو گمرکی وارد نگردد. موارد قوه قهریه (فورس ماژور) و مواردی که عدم ورود کالا عمدی نیست از این حکم مستثنی است.

ح - کالای مجاز یا مجاز مشروطی که تحت عنوان کالای مجاز یا مجاز مشروط دیگری که جمع حقوق ورودی آن کمتر است با نام دیگر و با استفاده از اسناد خلاف واقع اظهار شود، کالای عبوری مشمول تبصره (۱) ماده (۱۰۸) این قانون است. منظور از اسناد خلاف واقع اسنادی است که در آن خصوصیات کالایی ذکر شده باشد که با جنس و خصوصیات کالای اظهار شده تطبیق ننماید و یا جعلی باشد.

خ - کالا با استفاده از شمول معافیت با تسلیم اظهارنامه خلاف یا اسناد غیرواقعی و یا با ارائه مجوزهای جعلی به گمرک اظهار شود.

د - کالای جایگزین شده ممنوع الصدور یا مشروط یا دارای ارزش کمتری که با کالای صادراتی که برای آن پروانه صادر گردیده است تعویض شود.

ذ - کالای مورد معافیتی که بدون رعایت مقررات ماده (۱۲۰) این قانون به دیگری منتقل شود.

ماده ۱۱۴: بنا به پیشنهاد گمرک ایران، اشخاصی که کارت بازرگانی دارند، چنانچه مرتکب قاچاق کالا شوند، کارت بازرگانی آنها پس از رسیدگی به موضوع در کمیسیونی مرکب از نمایندگان وزارت صنعت، معدن و تجارت، اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و گمرک ایران به طور موقت توقیف یا به طور دائم ابطال می‌گردد.

تبصره - ابطال کارت بازرگانی مانع از ترخیص کالایی که طبق مقررات، قبل از محرومیت برای آن گشایش اعتبار شده یا حمل آن آغاز گردیده است، نمی‌شود.

ماده ۱۱۵: در صورتی که در اجرای مقررات و کنترلهای گمرکی بخشی از محموله، مشمول مقررات قاچاق گمرکی تشخیص داده شود، نگهداری یا ضبط مابقی کالا یا وسیله نقلیه آن مجاز نمی‌باشد، مگر آن که به تشخیص گمرک نگهداری آنها برای اثبات عمل قاچاق یا وصول جریمه ها ضروری باشد.

ماده ۱۱۶: هرگونه حک و اصلاح در صورتمجلس کشف و ضبط، حذف یا الحاق نام شخص یا اشخاص دیگری در آن به عنوان عوامل کشف و تغییر دادن در مندرجات آن ممنوع است و مرتکب در صورت وجود عمد به عنوان جعل و تزویر در اسناد دولتی در مراجع قضائی مورد تعقیب قرار می‌گیرد. هرگاه جعل و تزویر مزبور متضمن جرم دیگری نیز باشد مرتکب برای آن جرم نیز طبق مقررات و قوانین مربوط مورد تعقیب واقع می‌شود.

ماده ۱۱۷

اسناد مثبته گمرکی که در موارد احتمالی قاچاق می توان به آن استناد نمود عبارت از اصل اسناد زیر است:

الف - پروانه ورود گمرکی

ب - پته گمرکی

پ - قبض سپرده موجب ترخیص کالا

ت - قبض خرید کالای متروکه، ضبطی و بلاصاحب

ث - پروانه عبور

ج - پروانه مرجوعی

چ - پروانه ورود موقت

ح - پروانه ورود موقت برای پردازش

خ - پته عبور

د - پروانه کران بری (کابوتاژ)

ذ - پروانه صادراتی

ر - پروانه صدور موقت

ز - کارت مسافری صادره توسط مناطق آزاد تجاری و صنعتی

ژ - کارت هوشمند تکمیل و تایید شده توسط گمرک

تبصره - مشخصات مذکور در این اسناد باید با مشخصات کالا تطبیق نماید و فاصله بین تاریخ صدور سند و تاریخ کشف کالا با توجه به نوع کالا و نحوه مصرف آن متناسب باشد.

ماده ۱۱۸: مقررات کشف، تحویل، تهیه صورتمجلس قاچاق، توقیف کالا و متهم، مخبر، کاشف، میزان جریمه ها، نحوه وصول، فروش و تقسیم حاصل فروش و جریمه های آن، نحوه ارجاع پرونده به مراجع صالحه و سایر موارد پیش بینی نشده در این فصل تابع قوانین مربوط به قاچاق است.

اگر کالایی به عنوان کالای قاچاق شناخته شود حکم اجرایی در خصوص آن کالای وارداتی چیست؟

با توجه پیشنهاد هایی که توسط گمرک و نمایندگان وزارت های صنعت، معدن و تجارت و همچنین اتاق های بازرگانی و صنایع و معادن اعلام شده کارت بازرگانی وارد کنندگان کالاهای قاچاق به صورت موقت توقیف شده و یا اگر دوباره اتفاق بی افتد به صورت دائم باطل می شود.